Άγιος Μάξιμος ο Γραικός
ΛΟΓΟΣ Γ
Διάλογος για τον σκληρό μοναχικό βίο
μεταξύ του Φιλοκτήμονα και του Ακτήμονα,
δηλαδή του Φιλαργύρου και του Αναργύρου.
Φιλάργυρος:
Εσύ επαινείς την αναργυρία και ταυτόχρονα δεν παύεις να γυρίζεις από
πόλη σε πόλη και από χώρα σε χώρα, ζητώντας ελεημοσύνη από άρχοντες και
ηγεμόνες.
Αλλά πες μου, τι είναι καλύτερο από τα δύο· να έχεις αρκετό εισόδημα και
να ζεις πάντοτε μέσα στο μοναστήρι σου και να εξασκείσαι στην ψαλμωδία,
την λιτανεία και την προσευχή ή, για να έχεις το αναγκαίο εισόδημα, να
περιπλανιέσαι πάντοτε έξω από το μοναστήρι σου, να επισκέπτεσαι όλες
τις πόλεις και όλες τις χώρες και, αφού σου δώσουν
ελεημοσύνη, να χαίρεσαι και να ευχαριστείς αυτόν που σε ελέησε, και αν
δεν σου δώσουν ελεημοσύνη, να παραπονιέσαι, να στενοχωριέσαι και να
μαλώνεις όσους δεν σου έδωσαν, κατηγορώντας τους ως σκληρούς και
άκαρδους;
Ανάργυρος:
Μη βιάζεσαι, αγαπητέ μου, να κακολογήσεις την αρετή της αναργυρίας, που
αποτελεί εντολή του ευαγγελίου και των Πατέρων, επειδή ποτέ δεν θα
μπορέσεις με καμμία θεόπνευστη Γραφή να αποδείξεις ότι η φιλαργυρία ήταν
χρήσιμη για όσους αφιέρωσαν τον εαυτό τους στον μοναχικό βίο.
Αντιθέτως, θα βρεις παντού ότι η θεόπνευστη Γραφή την απαγορεύει ως
αιτία αμετρήτων κακών για τους μοναχούς, αν βέβαια θέλεις να διαβάζεις
την θεόπνευστη Γραφή χωρίς πάθος και εγωισμό. Η φιλαργυρία μας
απομακρύνει από τον μοναχικό κανόνα, μας κάνει να παραβαίνουμε τους
όρκους μας και, σύμφωνα με τους λόγους του αποστόλου, μας κάνει να
δημιουργούμε πάλι ο,τι καταστρέψαμε [1].
Φιλάργυρος:
Αυτό δεν μπορείς να το αποδείξεις, επειδή ο Κύριος ξεκάθαρα λέγει στο
Ευαγγέλιο: «Και πας όστις αφήκεν οικίας η αδελφούς η αδελφάς η πατέρα η
μητέρα η τέκνα η αγρούς ένεκεν του ονόματός μου, εκατονταπλασίονα
λήψεται και ζωήν αιώνιον κληρονομήσει» [2]. Άκουσες ότι
«εκατονταπλασίονα λήψεται».
Ανάργυρος:
Ομολογουμένως έτσι το είπε ο Σωτήρας και ασπάζομαι και εγώ αυτήν την
θεία υπόσχεση. Όμως δεν μπορούμε να το κατανοούμε, όπως σου φαίνεται,
γι᾽ αυτό άκουσε τον ίδιο τον Σωτήρα, που καθαρά λέγει: «ουδείς επιβαλών
την χείρα αυτού επ’ άροτρον και βλέπων εις τα οπίσω εύθετός εστιν εις
την βασιλείαν του Θεού» [3]. Τι θα πεις γι’ αυτό; Μήπως ο ίδιος
αντιφάσκει με τον εαυτό Του; Μακριά από μας μια τέτοια βλασφημία! Επειδή
όμως θέλει να μας στηρίξει, για να επαγρυπνούμε πάντοτε τηρώντας τις
σωτήριες εντολές Του, μας παρακινεί με την παραβολή να το κάνουμε. Ως
«χείρα» ο Κύριος αποκαλεί την προσωπική αυτεξούσια βούληση και την
προσπάθεια του καθενός μας, ως «άροτρον» αποκαλεί τις άγιες εντολές Του,
επειδή με αυτές καθαρίζεται το χωράφι της καρδιάς μας και
εξολοθρεύονται τα νοερά αγκάθια, που φυτρώνουν μέσα της εξαιτίας της
μακρόχρονης πονηρής συνηθείας μας, δηλαδή των πονηρών σκέψεων και των
σαρκικών επιθυμιών. Αντί αυτών σπέρνονται εκεί οι σωτήριοι σπόροι της
ευσεβείας, δηλαδή η γερή και σταθερή πίστη, η αγνή και ανυπόκριτη
αλήθεια και η ελπίδα, από τις οποίες φυτρώνει η φλεγομένη Θεία αγάπη. Η
αγάπη αυτή μισεί πάντοτε ολόψυχα κάθε επίγεια φιλαργυρία και εμπάθεια,
διότι ακριβώς αυτές απομακρύνουν την ψυχή από την θεία αγάπη και την
αναζήτηση του Θεού, και μαζί με αυτά φυτρώνει και η τελεία αλήθεια, που
κάνει να προτιμούμε να είμαστε αδικημένοι και να υποφέρουμε από πτωχεία
και διάφορες πίκρες, ελπίζοντας στην απόλαυση των αιωνίων αγαθών στον
ουρανό. Με την στροφή «εις τα οπίσω» Αυτός εννοεί την επιστροφή στις
συνήθειες και στις πράξεις της εγκόσμιας ζωής, που στην ουσία είναι οι
πολύπαθες μέριμνες και φήμες. Τέτοιες είναι ο πλούτος και η κάθε είδους
φιλαργυρία, η ασταμάτητη επιθυμία και η ακόρεστη δίψα για χρυσό και
ασήμι και η συνεχώς αυξανομένη φιλαργυρία, που σαν αγκάθια πνίγουν τον
σπόρο της ευσεβείας [4]. Αυτός ο άνθρωπος δεν φέρνει καρπούς στον Κύριό
του, και γι’ αυτό, όπως το άχυρο θα καεί εντελώς από το πυρ του Θεού,
σύμφωνα με το θείο ρητό· «το δε άχυρον κατακαύσει πυρί ασβέστω» [5]. Γι’
αυτό ακριβώς ένας τέτοιος άνθρωπος δεν μπορεί να γίνει δεκτός στην
βασιλεία των ουρανών, όπου κατοικούν μόνο η αλήθεια και η αγιότητα. Η
φιλαργυρία συνδέεται πάντοτε με το κακό και την αδικία, και συνήθως θα
βρεις μέσα της πολλή απανθρωπία, αν θέλεις να το μελετήσουμε μαζί με την
θέληση του Θεού και με την αλήθεια.
Φιλάργυρος:
Δεν συμφωνώ καθόλου μαζί σου, επειδή γνωρίζω ότι ο Αβραάμ και το ενάρετο
γένος του, που χειρίστηκαν δίκαια τον πλούτο και τα χρήματα, αγαπήθηκαν
από τον Θεό. Επειδή ο πλούτος δεν είναι κακό για όσους τον
διαχειρίζονται καλά, όπως είπαν οι θεόπνευστοι Πατέρες.
Ανάργυρος: Δόξα τω Θεώ και τω Κυρίω των όλων, διότι ακόμη και χωρίς να
το θέλεις υποστήριξες την αλήθεια των λόγων μου, αναφέροντας ως
επιχείρημά σου αυτούς τους δικαίους, ούτως ώστε αυτό που έπρεπε να
αποδείξω με πολλά λόγια το απέδειξες ο ίδιος με λίγα λόγια και μάλιστα,
σκοπεύοντας να με πολεμήσεις με αυτά, ακύρωσες τελικά τα επιχειρήματά
σου.
1. Πρβλ. Α´ Τιμ. 6,10.
2. Ματθ. 19, 29. Πρβλ. Λουκ. 18, 29-30.
3. Λουκ. 9, 62.
4. Πρβλ. Ματθ. 13,7.
5. Ματθ. 3, 12.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου